CULTURA, DEREITOS DE AUTOR E PENSIÓNS

(discurso no Parlamento)

O Partido Popular ten unha estrana relación coa cultura, presidida polo conflito e pola desconfianza. Nos últimos anos ten derivado en actuacións incomprensibles e de efectos nefastos. dende a imposición do tipo máximo do IVE ós produtos culturais, ata os conflitos cos sectores do cine e do teatro, alimentados deliberadamente por un ministro de infausta memoria.

Nos últimos meses, numerosas entidades e asociacións representativas dos escritores, artistas e creadores uniron as súas forzas nunha plataforma común, oportunamente chamada “Seguir Creando”. Participan organizacións de ámbito estatal como CEDRO, SGAE ou VEGAP, e tamén dos ámbitos galego, vasco e catalán.

Sumáronse para demandar a modificación do Real Decreto Ley 5/2013, “de medidas para promover a continuidade da vida laboral dos traballadores de maior idade e promover o envellecemento activo”. Un titulo ambicioso para unha norma que sin embargo encubre unha operación de expropiación dos dereitos da propiedade intelectual, obrigando ós autores que alcancen a idade correspondente a optar polo réxime de xubilación parcial, si os dereitos de autor superan en contía ó salario mínimo interprofesional, 9000 euros anuais. Sen motivación coñecida, cunha norma allea ó acervo europeo.

A interpretación que están a facer, tanto o Ministerio de Facenda como a Seguridade Social, indica un descoñecemento do réxime dos dereitos de autor, mesmo das condicións reais de traballo e ingresos dos autores. Tamén un claro menosprezo pola cultura.

Trátase dun cambio lexislativo innecesario, de mínimo efecto fiscal pero profundamente lesivo para as máis de cen mil persoas sometidas ó réxime de dereitos de autor derivado da propiedade intelectual sobre a sua propia creación. Son escritores pero tamén músicos, pintores, fotógrafos, músicos, académicos, tradutores, etc.

Aínda que non existen estatísticas fiables, distintas estimacións calculan que menos do dez por cento dos autores poden vivir exclusivamente do produto da sua creación. A inmensa maioría deben  compatibilizar durante toda a sua vida, o labor de creación con outras fontes de ingresos. Mesmo os que declaran vivir exclusivamente da sua creación, inclúen na mesma actividades como impartir cursos, ditar conferencias ou colaborar nos medios de comunicación.

Cando se aproban amnistías fiscais e se beneficia ás rendas máis altas na reforma do IRPF, os autores son castigados sempre que perciban máis de 9000 euros anuais por dereitos. Dito noutras verbas, percibir pensión é compatible con ingresos derivados das rendas do capital, con ter unha Sicav, coas rendas do patrimonio inmobiliario, con dividendos por valores, coa percepción de plans de pensións, pero non cos dereitos de autor. Será un estigma para o goberno a condición de creador? O modelo social é un especulador antes que un artista?

Foi Picasso quen dixo “si me chega a inspiración que me colla traballando”. O estro poético ou a inspiración artística non son constantes, nin toda obra de creación achega rendementos ó seu autor. Con frecuencia dependerá de factores alleos e imprevisibles, como a recepción pública, os intermediarios, a crítica, a oportunidade, as tendencias de moda. Así autores que no seu momento pasan desapercibidos son recuperados moitos anos máis tarde, mesmo despois da sua morte. Os exemplos son ben coñecidos, dende Cervantes a Kafka, pasando por Melville, Pessoa ou máis recentemente Stieg Larsson ou Roberto Bolaño. E poderiamos falar de escritores que recibiron o recoñecemento en idades tardías como Saramago ou, entre nos, Eduardo Blanco Amor.

En consecuencia, os ingresos son irregulares de ano en ano. As veces fanse adiantos editoriais a conta, polos que se tributa fiscalmente no exercicio correspondente e que logo se descontan anualmente dos dereitos de autor.

Logo que se pretende con esa norma? Forzar ós creadores na idade de xubilación a castrar o seu talento? Quérese privar á sociedade da sua obra? Deberán as Academias, por exemplo, prescindir dos seus membros de maior idade que por imperativo legal non poderán seguir creando? Con mordacidade un ex-ministro galego e autor coñecido, César Antonio Molina, reclamaba días pasados a supresión dos premios oficiais pois poderían ser incobrables polos beneficiarios.

Estamos diante dun disparate administrativo e dunha medida absurda que desprestixia gratuitamente a un goberno e a unha administración.

Doutra banda falamos dun problema que transcende ós propios creadores e afecta a toda a sociedade, mesmo as características esenciais que nos definen como comunidade, pobo ou nación. A cultura é parte esencial da imaxe pola que nos recoñecen os outros. Limitala artificialmente, ademais de tarefa vana, é contrario ós intereses xerais.

Hoxe vivimos unha efervescencia creadora con múltiples manifestacións que superan as tradicionais diferencias entre xéneros. Esa explosión creadora non funciona con horarios, nin con criterios burocráticos. Necesita respecto, apoio e non trabas, porque toda a sociedade beneficiase dese labor. O froito da creación literaria por exemplo pasa a ser de dominio público permanente e por tanto patrimonio colectivo, ós 80 anos da morte do creador, algo que non acontece por exemplo coa propiedade inmobiliaria. Velaí o tempo máximo durante o que o autor pode recibir unha compensación polo seu traballo. Preguntámonos, que razón de perxuízo colectivo pode invocarse para imposibilitar ese dereito a partires dunha idade?

Os autores veñen demandando a suspensión das inspeccións fiscais e a parálise dos procedementos sancionadores aplicados ó abeiro desa normativa, a modificación da mesma e unha nova normativa máis ambiciosa e adaptada ás necesidades específicas dos creadores. este grupo xa ten rexistrado no congreso dos deputados unha proposición nese sentido. Hoxe propoñemos eiquí sumar a nosa voz a unha xusta demanda dos nosos autores e trasladala ó novo goberno de España a quen corresponde modificar esa norma lesiva e protexer á creación.

Dúas consideracións finais. A cultura ten un peso relevante na nosa sociedade. Representa o 3´5% do PIB español e arredor do 2% do PIB galego, máis que moitos sectores produtivos. Da emprego en España a medio millón de persoas e a 30.000 en Galicia. Provoca 19 millóns de viaxes anuais que repercuten noutros sectores da economía.

O pasado sábado, na entrega dos premios Goya, o Presidente da Academia do Cine ofrecía un dato sorprendente: cada minuto son descargadas no noso país 1500 películas pirateadas, que non pagan os correspondentes dereitos de autor. Un problema legal, sen dúbida, pero tamén un problema social. Porque cada minuto 1500 persoas están roubando o prezo que retribúe á cadea de valor dos produtos culturais, industria, intermediarios, autores. Si desaparece esa cadea de valor, desaparece o produto cultural. Algo semellante, salvando as distancias, podería dicirse da industria editorial, da discográfica e doutras.

Vivimos nunha pos-modernidade na que os tradicionais “maîtres á penser”, os intelectuais que enmarcaban o debate de ideas e tendencias, teñen sido substituídos polo “pensamento blando”, que ten a sua máxima expresión nos medios audiovisuais e nas redes sociais. Sin embargo, máis persoas que nunca fan creación artística ou literaria, experimentan, confrontan e dialogan nese eterno palimpsesto de ideas o que chamamos cultura. Ese potencial creador é tamén liberador. Cumpre a mesma función que antes os pensadores de referencia. En Occidente, esa creación, na sua plural manifestación, enriquece a sociedade e permite un desenvolvemento de ideas e valores, que noutras latitudes e culturas envexan.

Facelo posible é obriga de todos. A creación non é froito da lei, nin da norma, menos da coerción. É a esencia da liberdade.

O Parlamento de Galicia, logo do debate anterior, aprobou por unanimidade a seguinte Proposición:

“O Parlamento de Galicia insta á Xunta de Galicia, a demandar do Goberno de España:

1. A modificación da normativa necesaria para permitir a compatibilidade da percepción das pensións coas derivadas dos dereitos de autor.

2. A abordar coas organizacións representativas do sector e coas entidades de xestión dos dereitos de autor, un “Estatuto do Creador(a)” que contemple os diferentes tipos de situacións profesionais e os correspondentes mecanismos de protección social como salvagarda dos dereitos dos creadores(as).”